Бич Михаил Осипович

Белорусский историк.

Биография

Родился в крестьянской семье. Окончил Дзеречинскую среднюю школу, в 1953 году поступил на исторический факультет БГУ, который окончил с отличием в 1958 году. Работал учителем в сельских школах Поставского и Мостовского районов. Планировал поступать в аспирантуру при историческом факультете Минского пединститута, потом поступал в аспирантуру при Институте истории, где на экзаменах не хватало одного балла. Реферат и ответы на экзаменах понравились профессору К. И. Шабуне, заведующему сектором истории Беларуси эпохи капитализма, и он нанял М. Бича на работу младшим научным сотрудником. М. Бич разработал тему «Общественно-политическое движение в Беларуси в 1900-1917 гг.». - наметил направление своих исследований по истории рабочего и социал-демократического движения во второй половине 19 - начале 20 века.

Деятельность

В 1970 году защитил кандидатскую диссертацию на тему: «Развитие социал-демократического движения в Белоруссии в 1883—1903 г.», которая в 1973 году была издана в виде монографии. В 1971 году был избран старшим научным сотрудником. После публикации монографии он почти десятилетие изучал рабочее движение в Беларуси в 1861-1907 гг. В 1984 году по результатам исследований вышла монография «Рабочее движение в Белоруссии в 1861—1904 г.», которая была защищена как докторская диссертация (1984). С июля 1983 года заведующий сектором истории Беларуси периода капитализма. Потом сектор сменил название и был преобразован в отдел истории Беларуси конца 18 - начала 20 вв. С 1989 года управлял отделом на общественных началах, так как был избран заместителем директора Института истории АН БССР по научной работе. Наряду с изучением рабочего класса и буржуазии он изучал деятельность буржуазных и мелкобуржуазных партий и групп, а также народническое движение, периодические издания Беларуси и проблемы национального возрождения начала 20 века.

Одновременно был заместителем председателя Ученого совета по защите кандидатских и докторских диссертаций, созданного при Институте истории Национальной академии наук Беларуси, членом Совета по защите диссертаций в Государственном педагогическом университете, был членом научного совета института. Кроме того, М. В. Бич в течение 4 лет возглавлял экспертный совет Высшего аттестационного комитета Республики Беларусь по историческим наукам и искусствознанию. Шесть аспирантов под его руководством защитили кандидатские диссертации.

Труды

Помимо 2-х монографий, автор глав в 7-ми коллективных книгах: Гісторыя Беларускай ССР. Т. 2. (Мінск, 1972), Исторические корни дружбы и единения украинского и белорусского народов (Киев, 1978), Достижения исторической науки в БССР за 60 лет (Минск, 1979), История рабочего класса Белорусской ССР. В 4-х томах. Т.1 (Минск, 1984), Асвета і педагагічная думка ў Беларусі са старажытных часоў да 1917 г. (Мінск, 1985), Полоцк: исторический очерк. 2-е изд. (Минск, 1987), Нарысы гісторыі Беларусі. У 2-х частках. Ч. І. (Мінск, 1987).

Автор 54 статей в научных журналах и 230 статей в энциклопедических изданиях, 4 учебных пособий и 5 программ для средней школы по истории Беларуси.

Избранная библиография

1966

• О роли и значении национальных движений в России в начале ХХ в. // Вопросы истории и археологии. Материалы Х конференции по общественным наукам. — Минск, 1966.
• У змаганні за лепшую долю (да 60-годдзя газеты «Наша доля») // Полымя. — 1966. — № 8.

1967

• Стагоддзі жыцця і барацьбы (да 900-годдзя Мінска) // Полымя. 1967. — № 6.

1969

• Возникновение СДКПиЛ. Отношение её к РСДРП и к социал-демократическому движению в Белоруссии (1893—1903 гг.) // Вопросы истории. Тезисы докладов ХII конференции молодых учёных Белорусской ССР. — Минск, 1969.

1970

• «Настаўнік жыцця…» // Полымя. — 1970. — № 3.
• Ленінская «Искра» і Беларусь // Полымя. — 1970. — № 12.

1972

• Нацыянальны склад прамысловага пралетарыяту Беларусі ў канцы ХІХ — пачатку ХХ ст. // Весці АН БССР. — 1972. — № 4.

1973

• Канстанцін Іванавіч Шабуня (Людзі савецкай навукі) // Весці АН БССР. — 1973. — № 1.
• Развитие социал-демократического движения в Белоруссии в 1883—1903 гг. — Минск, 1973.

1979

• Историография истории Белоруссии в эпоху капитализма // Достижения исторической науки в БССР за 60 лет. — Минск, 1979.

1981

• Прамысловасць Беларусі ў другой палавіне ХІХ ст. // Весці АН БССР. — 1981. — № 2.

1983

• Рабочее движение в Белоруссии в 1861—1904 гг. — Минск, 1983.

1988

• К.Каліноўскі як рэвалюцыйны дэмакрат // Весці АН БССР. — 1988. — № 1.
• За мужыцкую праўду // Помнікі гісторыі і культуры Беларусі. — 1988. — № 1.
• Ад родных ніў. Грамадска-палітычныя погляды К.Каганца // Полымя. — 1988. — № 3.
• Жизнь, отданная борьбе (К.Калиновскитй в советской историографии) // Знамя юности. — 1988. — 7 февраля.
• Рэформа 1861 г. на Беларусі. Паўстанне 1863 г. К.Каліноўскі — Тэлеурок 1986—1989 г. (8 перадачаў).

1989

• Кастусь Каліноўскі ў беларускай савецкай гістарыяграфіі // Кастусь Каліноўскі. — Гродна, 1989.
• К.Каліноўскі і паўстанне 1863 г. у працах беларускіх савецкіх гісторыкаў // Весці АН БССР. — 1989. — № 3.
• Концепция слияния наций принесла вред // Вопросы истории. — 1989. — № 5.
• Родная мова: грамадскі статус // Настаўніцкая газета. — 1989. — 25 сакавіка.

1990

• Станаўленне беларускага пісьменства ў ХІХ — пачатку ХХ ст. // Тэзісы дакладаў і паведамленняў міжнароднай канферэнцыі "Славяне: ХІ. Адзінства і многастайнасць. Секцыя 4. Гістарычнае адзінства і многастайнасць культурнага развіцця славянскіх народаў. — Мінск, 1990.

1991

• Канцэпцыя гістарычнай адукацыі ў сярэдняй школе Беларусі // Настаўніцкая газета. — 1991. — 30 верасня. (у сааўтарстве).
• Нягледзечы на ідэалагічны прэсінг (Гісторыя вызваленчага руху на Беларусі ў асвятленні У. М. Ігнатоўскага) // Навіны БелАН. — 1991. — 21 чэрвеня.
• У крывым люстэрку. К.Каліноўскі: праўда і вымыслы // Настаўніцкая газета. — 1991. — 17 ліпеня; 24 ліпеня; 27 ліпеня.
• Нацыянальны нігілізм і беларуская гістарыяграфія // З гісторыяй на «Вы». — Мінск, 1991.

1993

• Беларускае Адраджэнне ў ХІХ — пачатку ХХ ст. Гістарычныя асаблівасці, узаемаадносіны з іншымі народамі (ХІ Міжнародны з’езд славістаў. Даклады). — Мінск, 1993.
• Аб нацыянальнай канцэпцыі гісторыі і гістарычнай адукацыі ў Рэспубліцы Беларусь // Беларускі гістарычны часопіс. — 1993. — № 1.
• Аграрнае і нацыянальнае пытанне ў паўстанні 1863 г. на Беларусі // Беларускі гістарычны часопіс. — 1993. — № 3.
• Дзяржаўнасць Беларусі: станаўленне, страта, барацьба за аднаўленне. ІХ — 1918 г. // Беларуская мінуўшчыны. — 1993. — № 5-6.

1995

• Роздум з нагоды дня незалежнасці // Культура. — 1995. — 26 ліпеня — 1 жніўня.

1999

• Ад ідэі аднаўлення Рэчы Паспалітай да барацьбы за стварэнне незалежнай беларускай дзяржавы // Unia Lubelska i tradycji integracyjne w Europie Środkowowschodniej. — Lublin, 1999.
• Няспраўджаныя амбіцыі і абяцанні // Штогоднік Інстытута гісторыі НАН Беларусі. 1999. — Мінск, 1999. (рэцэнзія) (у сааўтарстве з Г.Галенчанкам, І.Ігнаценкам, У.Снапкоўскім).